خصوصیات خرس سیاه آسیایی چیست؟

خرس سیاه آسیایی گونه‌ای با اندازه‌ی متوسط تا بزرگ از خرس‌هاست که در جنگل‌های گرمسیری درختان برگ ریزان در آسیا زندگی می‌کند.

این خرس به خرس سیاه آمریکایی بسیار نزدیک است و هر دو گونه تعدادی خصوصیات مشترک از جمله اندازه‌شان، ظاهر و رفتارشان دارد که نشان می‌دهد اجداد این دو گونه 4 میلیون سال پیش از یک نوع بوده‌اند.

بر خلاف خرس سیاه آمریکایی که در حال افزایش تعدادش در مناطق خاصی است، خرس سیاه آسیایی بخاطر از دست دادن محل زندگی‌شان با جنگل زدایی و شکار بیش از اندازه‌ی آنها بخاطر اعضای بدنشان(بیشتر کیسه صفرا) که در طب سنتی استفاده می‌شود و در بعضی مناطق در آشپزی از آن استفاده می‌شود به گونه‌ای در معرض خطر تبدیل شده است و جمعیت آنها رو به کاهش است.

آناتومی و ظاهر خرس سیاه آسیایی

همانند 7 گونه‌ی دیگر خرس موجود در سراسر دنیا، خرس سیاه آسیایی بدنی قوی و مستحکم با سری بزرگ و پاهایی کلفت دارد که به اندازه‌ای قوی هستند تا این خرس را قادر سازند که روی دو پا بایستد و راه برود.

این گونه در زمانی که احساس می‌کند در معرض خطر قرار دارد یا مشغول جنگ برای قلمروش است، بزرگتر به نظر می‌رسد.

خرس سیاه آسیایی خز سیاه رنگی(بعضی وقت‌ها قهوه‌ای یا بلوند که به نوع گونه‌اش بستگی دارد) روی بدنش دارد و یک نشان وی شکل سفید رنگی روی سینه اش است و دور گردنش موهایی بلندتر وجود دارد و این هم باز به خرس کمک می‌کند تا بزرگتر از چیزی که واقعاً است به نظر برسد.

مثل بقیه‌ی گونه‌های دیگر، خرس سیاه آسیایی حس بویایی قوی دارد که به یافتن غذا کمکش می‌کند و این بخاطر پوزه‌ی بلندش است.

با وجود اینکه گوش‌هایشان از دیگر گونه‌ها بزرگتر است اما همه‌ی گونه‌ها قدرت بینایی و شنوایی بدی دارند و برای کشف اطرافشان بیشتر روی حس بویایی‌شان تکیه می‌کنند.

محل زندگی خرس سیاه آسیایی

با فسیل‌های یافت شده در فرانسه و آلمان اینگونه بنظر می‌رسد که این خرس در سراسر اروپا و آسیا بوده است.

اما امروزه این نظریه به آسیای مرکزی و جنوبی از افغانستان تا ژاپن و از جنوب تا تایلند با تعداد انگشت شماری در آسیای جنوب شرقی محدود می‌شود که شامل میانمار، ویتنام، لائوس، کمبوجیا و تایلند می‌شوند و امروزه دیگر در مالزی وجود ندارند و این شاید به این خاطر است که مناطق زیاد مشترکی با خرس آفتاب در این منطقه وجود داشته است.

محل زندگی دقیق آنها به منطقه‌ی جغرافیایی که در آن یافت شده‌اند بستگی دارد گرچه خرس سیاه آسیایی جنگل‌های درخت برگ ریزان و زمین‌هایی پر از خس و خاشاک در ارتفاعات پایین را ترجیح می‌دهند.

علی رغم همه‌ی این‌ها تجاوز فعالیت‌های انسانی به این مناطق با افزایش سطح کشاورزی و رشد مسکن باعث شده است همین تعداد کم باقیمانده‌ی خرس سیاه آسیایی به مناطقی با پوشش گیاهی در ارتفاعات بالاتر پناه ببرند.

رفتار و سبک زندگی خرس سیاه آسیایی

مانند بقیه‌ی گونه‌ها(و در واقع مثل خیلی از گوشت خواران) خرس سیاه آسیایی حیوانات تنهایی هستند که فقط در زمان جفتگیری و یا در زمان جنگ برای قلمروی بزرگتر باهم دیده می‌شوند.

بر خلاف پنجه‌های به نسبت کوچک‌شان این خرس‌ها به راحتی می‌توانند از جاهایی مثل درخت بالا بروند و بیشتر زمان خود را بالای درخت به دنبال غذا می‌گذرانند.

در این بین آنها سهواً لانه‌هایی را با کمک شاخه‌های تا شده توسط انها برای رسیدن به میوه یا شکار حیوانات کوچک می‌سازند.

در آب و هوای سردتر در مناطق شمالی‌تر، خرس سیاه آسیایی در طول زمستان به خواب زمستانی می‌رود بنابراین در پاییز به مصرف غذاهایی مثل بلوط و گردو که چربی زیادی دارند می‌پردازد تا لایه‌ای از چربی در بدنش ایجاد کند تا او را در زمستان حفظ کند.

گرچه تمایل دارند که از نوامبر تا آوریل به خواب زمستانی بروند اما در قسمتی از روسیه خصوصاً جاهایی که هوا بسیار سردتر از جنوب است برخی از آنها از اوایل اکتبر تا اواخر می به خواب زمستانی فرو می‌روند.

چرخه‌ی زندگی و تولید مثل خرس سیاه آسیایی

خرس سیاه آسیایی زمانی که 4 یا 5 ساله می‌شود می‌تواند در طول ماه‌های گرمتر تابستانی از ژوئن تا جولای تولید مثل کند.

پس از دوره‌ی بارداری که بین 6 تا 8 ماه طول می‌کشد 1 تا 4 توله ( معمولاً 2 تا) بین ماه مارس تا آوریل  در لانه‌ی امن و گرم خرس ماده به دنیا می‌آیند.

بسته به منطقه، این لانه‌ها در بستر رودخانه‌ها یا مناطق سنگی و صخره‌ای بنا می‌شوند وحتی خرس‌هایی که در مناطق گرمتر خواب زمستانی  ندارند و به دنبال پناهگاهی برای بدنیا آوردن توله‌هایشان هستند هم از همین لانه ها استفاده می‌کنند.

توله‌های خرس سیاه آسیایی بدون مو به دنیا می‌آیند و تا حد زیادی به گرمای مادرشان و خانه‌ی زمستانی‌اش وابسته‌اند تا گرم و امن بمانند.

توله‌های این خرس وقتی 6 ماهه هستند از شیر گرفته می‌شوند و شروع به خوردن غذاهای جامد می‌کنند اما اغلب تا زمانی که 3 ساله شوند با مادرشان می‌مانند.

گرچه خرس سیاه آسیایی تا 30 سالگی یا بیشتر در اسارت زنده می‌ماند اما در حیات وحش به ندرت به بیش از 25 سال می‌رسند.

رژیم غذایی و طعمه‌های خرس سیاه آسیایی

علی رغم دسته بندی شدن در گروه گوشت خواران، همانند دیگر گونه‌های خرس‌ها، خرس سیاه ،سیایی هم یک رژیم متنوع همه جیز خواری دارد و به این معناست که هم حیوانات کوچک و هم گیاهان را در محدوده‌ی زیستگاه طبیعی‌اش می‌خورد.

بخاطر اینکه میوه، گیاهان و دانه‌هایی که آنها مصرف می‌کنند حاوی مواد مغذی زیادی به نسبت حیوانات بزرگتر نمی‌باشد بنابراین خرس سیاه آسیایی زمان زیادی از بیداری‌اش را روی درختان به دنبال غذا می‌گذراند.

بلوط، گردو و دیگر دانه‌ها به همراه میوه‌هایی مثل توت‌ها، ساقه و برگ بامبو، علف، بوته و حشراتی مثل موریانه و مورچه بخش زیادی از رژیم غذایی‌شان را شامل می‌شود.

زمانی که با کمبود غذا مواجه شوند پرنده یا جوندگان بعنوان مکمل غذایی‌شان می‌باشند.

بخاطر اینکه این خرس مقدار کمی گوشت می‌خورد دندان‌های اسیاب صافی دارند تا بتوانند سبزیجات را راحت‌تر بجوند.

در مناطقی که خانه‌های انسان‌ها به طبیعت آنجا تجاوز کرده گاهی این خرس‌ها به محصولات کشاورزی آن مناطق نیز دست درازی می‌کنند.

تهدیدها و شکارچیان خرس سیاه آسیایی

طبیعت وحشی و اندازه‌ی بزرگ خرس سیاه آسیایی باعث شده که این حیوان شکارچیان طبیعی کمی در اطراف خودش داشته باشد.

ببرها شکارچیان اصلی این نوع خرس در آسیا هستند و توله‌های کوچک اغلب علی رغم کارهای حفاظتی که برای آنها توسط مادرشان انجام می‌شود بسیار آسیب پذیرند.

همچنین این خرس در مکان‌هایی که خرس‌های دیگر هم مثل خرس قهوه‌ای در روسیه وجود دارند آسیب‌پذیرند.

همچنین آنها توسط گرگ‌ها در بعضی مناطق تهدید می‌شوند.

اما انسان‌ها هنوز هم بزرگترین تهدید برای جامعه‌ی خرس سیاه آسیایی به حساب می‌آیند زیرا که با کاهش زیستگاه طبیعی‌شان بخاطر جنگل زدایی و افزایش زمین‌های کشاورزی یا زمین‌های مسکونی بسیار تحت تاثیر قرار گرفته‌اند.

همچنین با شکار آنها بخاطر اعضای بدنشان که بسیار در طب سنتی استفاده می‌شود علی رغم ممنوعیت شکار آنها در تمامی کشورها به استثنا ژاپن، این رویه هنوز هم ادامه دارد.

حقایق و ویژگی‌هایی جالب درباره‌ی خرس سیاه آسیایی

خرس سیاه آسیایی با نام‌های بسیار دیگری در آسیا شناخته می‌شود. به آن هم خرس سیاه آسیایی و هم خرس سیاه هیمالیایی و یا خرس سیاه تبتی گفته می‌شود که نام علمی‌اش از آن نشات گرفته است.

نشان سفید V شکل روی سینه‌اش آن را به خرس ماهی هم معروف کرده است و این باعث شده است که این خرس را خیلی به خرس تنبل و خرس آفتاب نزدیک بدانند.

برخلاف اکثریت خرس‌های دیگر، خرس سیاه آسیایی حیوانی شب زی است که بیشتر اوقات روز را در لانه‌اش یا درختان و غارها می‌خوابد و فقط در شب برای یافتن غذا بیرون می‌آید.

این خرس از حیوانات کوچک متنوع وگیاهان زیادی تغذیه می‌کند و رژیم غذایی آنها بطور گسترده‌ای به مکان و زمان زندگی‌شان بستگی دارد.

تحقیقی که اخیراً در تایلند انجام شده است نشان می‌دهد که خرس سیاه آسیایی می‌تواند به تنهایی از 160 نوع میوه تغذیه کند.

رابطه‌ی خرس سیاه آسیایی با انسان‌ها

حدودا 3000 سال است که انسان‌ها خرس سیاه آسیایی را فقط برای پنجه و کیسه صفرایش شکار می‌کنند.

صفرای خشک شده در طب سنتی چینی استفاده می‌شود و این باور وجود دارد که صفرا خواص درمانی بسیاری دارد.

این مورد باعث شده است که خرس‌ها گرفته شوند و در مزارع مخصوص این کار در چین و ویتنام که اغلب شرایط زندگی در آنها باعث نگرانی فعالان محیط زیست شده است نگهداری شوند.

این صنعت به تنهایی منجر به کاهش چشمگیری در تعداد خرس سیاه آسیایی شده است و اخیراً هم از بین بردن محل زندگی آنها دلیل دیگری است که باعث از بین رفتن کامل این نوع خرس در بعضی مناطق شده است.

همچنین گزارشات کمی ارائه شده است که در مناطق مسکونی که وارد محل زندگی این خرس شده است، این نوع خرس باعث تلفات انسانی شده و به همین خاطر خیلی از آنها به خاطر این که تهدیدی برای انسان‌ها به حساب می‌آیند شکار شده‌اند، گرچه شکار آنها و کشتن‌شان غیر قانونی است.

خرس سیاه آسیایی اغلب در پاکستان بعنوان حیوان خانگی گرفته می‌شود تا در مسابقه‌ای به نام ” طعمه‌ی خرس” با سگ‌ها بجنگد.

این ورزش و مسابقه نه تنها از نظر اخلاقی کار وحشتناک و اشتباهی است بلکه پنجه و دندان‌های این خرس قبل از شروع جنگ کشیده می‌شود و آنها هیچ شانسی برای دفاع از خود در مقابل حمله‌ی سگ‌های بول تریر ندارند.

حالت محافظت و زندگی خرس سیاه آسیایی امروزه

امروزه، خرس سیاه آسیایی در فهرست قرمز گونه‌های در معرض خطر قرار گرفته است و اگر شرایط همینطوری پیش رود ممکن است در آینده‌ای نزدیک منقرض شود.

اینطور فکر می‌شود که 49 درصد جمعیت این خرس فقط در 30 سال گذشته کاهش پیدا کرده است اما در اینباره هیچ ارزیابی و تخمین رسمی ارائه نشده است.

امروزه کمتر از 50,000 خرس در طبیعت وجود دارد. علی رغم ممنوعیت شکار آنها در محل زندگی‌شان به استثنای ژاپن که تعداد آنها رو به افزایش است خرس سیاه آسیایی به شدت در معرض خطر شکار شدن و از دست دادن زیستگاه طبیعی‌اش قرار دارد.

همچنین برخی از آنها بعنوان حیوان خانگی برای شرکت در مسابقات و یا ماندن در مزارع پرورش صفرا گرفته می‌شوند.

حقلیقی درباره‌ی خرس سیاه آسیایی

نوع یا گونه: حیوان
طبقه‌بندی: کورداتا
رسته: پستانداران
راسته: گوشت خوار سانان
خانواده: اورسیدا
گونه: اورسوس
نام علمی: ارسوس تبتی
نام رایج: خرس سیاه تبتی
نام‌های دیگر: خرس سیاه هیمالیایی, خرس سیاه تبتی, خرس ماه
طبقه‌بندی: پستاندار
تعداد گونه: 7
مکان: اسیای مرکزی و جنوبی، روسیه، ژاپن
زیستگاه: جنگل‌های درختان برگ ریز
رنگ: سیاه، قهوه‌ای، سفید
نوع پوست: خز
اندازه: 1.2 – 1.9 متر
وزن: 90 – 115 کیلوگرم
رژیم غذایی: همه چیز خوار
طعمه: دانه‌ها، میوه، حشرات
شکارچیان: ببر، گرگ، انسان
سبک زندگی: شبگرد
سن بلوغ جنسی: 4-5 سالگی
طول بارداری: 6-8 ماه
میانگین تعداد تولد در هر زایمان: 2
نام حیوان تازه متولد شده: توله
سن از شیر گرفتن توله: 6 ماهگی
حالت حفاطت: در معرض خطر
تعداد تخمین زده شده: 50,000
بزرگترین تهدید: شکار آنها و از دست دادن محل زندگی‌شان
ویژگی‌های متمایز: نشانی به شکل حرف وی روی سینه‌شان دارند
حقیقتی جالب درباره‌ی آنها: معروف است که 160 میوه‌ی مختلف درختی در تایلند را می‌تواند بخورد.